Obsesif Kompulsif Bozukluk Nedir?
Obsesif Kompulsif Bozukluk takıntı hastalığı olarak da bilinir. Nevrotik yani anksiyeteye bağlı bir hastalıktır. Anksiyeteyi yoğun olarak yaşayan insanlar kaygı belirtilerini düşünce ve davranışlarında göstermeye de başlarlar, buna nevroz denilir. Nevroz durumunun obsesyon ve kompulsiyon olarak ortaya çıkmasına da obsesif kompulsif bozukluk nedir sorusunun cevabı olarak düşünebiliriz.
- Obsesyon Nedir?
Kişinin zihninden atamadığı, mantık dışı olduğunu bildiği ancak aklına gelmesine engel olamadığı, istenmeyen takıntılı düşünceler, fikir ve görüntülerdir.
- Kompulsiyon Nedir?
Obsesif düşüncelerden kaynaklı takıntıların oluşturduğu stresden kurtulmak, geçici rahatlama sağlamak amacıyla ritüel şeklinde ortaya çıkan zorlantılı davranışlardır. Rahatlama geçicidir ve kişi zamanla kendisini bu davranışları yapmaktan dolayı kötü hisler ile bulur.
Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) Nasıl Oluşur?
Psikolojik hastalıkların oluşum sürecini önceki yazımızda anlatmıştık. Obsesif kompulsif kişiler bir rahatsızlığa sahip olduklarının bilincindedir ancak bunu nasıl durduracaklarını bilmezler. Nevroz ile yoğun kaygı ve endişe duygularının artması kişinin farkında olmadan bir rahatlama yolu aramasına sebep olur. Bilinçdışı süreçlerin de devreye girmesi ile kişinin kendisini takıntılı bir davranışa (örneğin titizlik) yöneltip endişe duygularının çözülmesi ve rahatlama için daha kolay bir konuya yönlendirmesi diyebiliriz. Örneğin kişide 7 rakımına yönelik bir takıntı görülmesi ile yatmadan önce kapı kilitlerini 7 kez kontrol etmesi gibi bir ritüel davranışın ortaya çıkması durumuna bakıldığında, aslında bu kişi yaşadığı kaygı ve endişe duygularını “7 kez kontrol” takıntısı ile bastırmış ve rahatlama sağlamış oluyor.
Zaman içerisinde farklı konularda bazı endişeler duyabiliriz. Ama genellikle günlük hayatta yaşanan bu tarz hisleri yenerek bizi etkilemesine izin vermeyiz. Takıntı haline gelen birçok düşünce, sıradan bir günümüzü olumsuz etkilemeye başladıysa OKB söz konusu olabilir. OKB, takıntılı fikirler ve tekrarlanan davranışları işaret eden bir rahatsızlıktır. Kişi, aklındaki bazı düşüncelere engel olamaz ve istemeden mantıksız hareketler sergilemeye başlar. Aşırı derecede titiz olmak ve sürekli bir şeylerden kuşku duymak, OKB’nin en yaygın görülen şeklidir. Örneğin Fİ dizisinde Can Manay karakterinin büyük bir bardak suyu ritüel olarak bir dikişte içmesi kompulsif bir davranıştır.
Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) Belirtileri
Obsesif kompulsif bozukluğun en belirgin belirtisi kişilerde görülen takıntılı davranışlardır. Bu davranışlar ile birlikte;
- Titizlik, düzen ve kusursuzluk arayışı
- Kontrollü, tereddütlü veya kararsız olma
- Ayrıntıcı konuşma
- Sıkıcı olabilecek kadar saygılı ve kibar konuşmalar
- Hareketlerinde törensel ve tekrarlayıcı davranışlar
- Ritüel davranışlar
Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) Türleri
Obsesif Kompulsif Bozukluk nedir konusundan sonra OKB türleri, örnekleri ve tedavisi yazının devamında.
En Sık Görülen Obsesyon ve Obsesif Düşünce Türleri
- Bulaşma takıntısı: Mikrop veya hastalık bulaşır mı? düşünceleri
- Saldırganlık takıntısı: Bir başkasına zarar verir miyim? gibi korkunç düşünceleri
- Cinsel yönelim takıntısı: Eşcinsel miyim? Bu davranışım eşcinsel algılanır mı? düşünceleri
- Düzen ve simetri takıntısı: Çevresinin, kendi kıyafetinin belirli bir düzene ve simetriye sahip olması gerekliliği düşünceleri
- Şüphe takıntısı: Evden çıkarken ocağı kapatmış mıydım? Arabayı kilitledim mi? düşünceleri
En Sık Görülen Kompulsiyon ve Kompulsif Davranış Türleri
- Temizleme davranışı: Defalarca ellerini veya evi vb. temizleme gibi ritüel davranışlar
- Sayma davranışı: Belirli bir sayıya inanma, belirli bir sayı kadar bir iş yapma gibi ritüel davranışlar
- Simetri davranışı: Düzensiz veya eğik görünen şeyleri düzeltme gibi ritüel davranışlar
- Kontrol davranışı: Kapı kilidini veya prizleri vb. kontrol etme denetleme gibi ritüel davranışlar
- Biriktirme davranışı: İşine yarayıp yaramadığını düşünmeden eşyalar alma veya eve getirme daha sonra bunları atamama gibi ritüel davranışlar
- Sorma veya Anlatma davranışı: Helal ettin mi? Biliyor musun? vb. cümleleri kullanma gibi ritüel davranışlar
Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) Nasıl Tedavi Edilir?
Tedavisi zor bir psikolojik hastalık olarak bilinen Obsesif Kompulsif Bozukluk, yüzyıllar öncesine kadar hiç rastlanmayan bir rahatsızlıktı. Son dönemde insanların birçoğunda karşılaşılan bir sorun haline geldi ve hastalar Obsesif Kompulsif bozukluktan nasıl kurtulunur şeklinde araştırmalar yapmaya başladı
Günümüzde hastaların anti-depresan ilaç kullanımı, bilişsel davranışçı terapiler ve kişinin kendi kendine yardım teknikleri konusunda bilinçlendirilmesi ile tedavide başarılı olunabilir.
OKB’nin tedavisi, kişinin düşüncelerinin değiştirilmesinden geçiyor. Bu hastalığı yenebilmek için korkularla yüzleşmek büyük önem taşıyor. Obsesif Kompulsif Bozukluğu yaşayan insan, ömür boyu bu hastalıkla savaş verecek anlamına gelmiyor. Ancak kronik bir teşhis konulduysa bu rahatsızlıkla nasıl yaşanılacağı da öğrenilmelidir. Hasta, psikoloğu ile beraber hareket ederse daha etkili sonuçlar alabilir. Kendisini tetikleyen problemleri ve endişeleri gözlemleyebilir, daha sonra bu gibi sorunlarla karşılaştığında nasıl davranacağını öğrenmiş olur.
Özetle OKB, tedavisi çözüm için seçenekleri fazla olan psikolojik bir rahatsızlıktır. Öncelikle kişinin kendisine inanması ve son derece kararlı olması gerekir. Hem kendisi hem de çevresindeki insanların daha normal bir yaşam sürebilmesi için bu durumun çözülmesi gereklidir.
Obsesif Kompulsif Bozukluk nedir konusu ile ilgili düşüncelerinizi yorum olarak belirtebilirsiniz.
