Sosyal Öğrenme Kuramı Nedir? Örnekleri Nelerdir?
İnsanların bazı karmaşık psikomotor davranışları, herhangi bir pekiştireç olmadan, sadece çevresindeki insanların davranışlarını ve bu davranışların sonuçlarını gözleyerek öğrendikleri görülmüştür. Örneğin sınıfta parmak kaldırarak konuşmak, öğretmen gelince sessiz olmak, oyun oynama gibi. Bu tür öğrenmeleri açıklama çabası içine giren Miller, Dollard, Albert Bandura sosyal öğrenme kuramı ‘nı oluştururlar.
Bu kurama göre öğrenmede hem çevre hem bilişsel sürecin etkileşimi önemlidir. Bazı psikomotor becerilerin öğrenilmesinde ve sosyalleşme sürecinde modelleme yönteminden büyük ölçüde yararlanılmaktadır.
- Üzüm üzüme baka baka kararır.
- Bana arkadaşını söyle sana kim olduğunu söyleyeyim.
- Anasına bak kızını al.
gibi sözler bu kuramın atalarımızca da doğrulandığını gösteriyor.
Sosyal Öğrenme Kuramı Örnekleri
Büyüme sürecindeki çocuklar sürekli olarak çevrelerindeki kişilerin davranışlarını ve bu davranışın sonucunlarını sürekli olarak gözlemleme eğilimindedir. Bu davranışlardan pekiştirilen davranışları taklit etmeye devam etmekte, sonucu olumlu olmayan davranışları da yapmaktan kaçınmaktadırlar. Model alarak öğrenmeyi, bir nevi edimsel koşullanma sürecine benzetebiliriz.
Fakat koşullu öğrenme sürecinde kişi sadece kendi deneyimlerinden, yani yaptığı davranışın olumlu veya olumsuz yönlerine dayanarak davranışı pekiştirme ya da sönme yoluna gider. Sosyal öğrenme kuramı ‘nda de ise kişi sadece kendi davranışlarına değil başkasının davranışların da sonucundan da yararlanır. Davranışın öğrenilmesi için illa ki kişinin kendi tecrübe etmesi gerekmez. Başkalarının tecrübelerinden yararlanır.
Ayağa kalktığı için öğretmen tarafından azarlanan çocuğu gören diğer çocuklar bu davranıştan kaçınabilir. Köpek tarafından ısırılan çocuğu gören çocuk köpekten korkmaya başlayabilir.
Albert bandura insanların çevresindeki insanları gözlediklerini ve sonuçlar çıkardıklarını, bu sonuçlara göre kendisi için yararlı olan davranışları yaptığını belirtmiştir. Sosyal Öğrenme Kuramı ‘na göre çocukların yetişirken bulunduğu çevre ileriki yıllardaki davranışlarının şekillenmesinde büyük rol oynuyor. Çocuğun çevresindeki insanları izlediğini ve çoğu davranışı model alarak öğrendiğini unutmamak gerekir.
Sosyal öğrenme kuramı ‘nın kurucusu Albert Banduraya göre kuramın Bilişsel boyutu da vardır. Bu bilişsel boyutu sosyal öğrenme kuramı ‘nın aşamaları olarak ele alabiliriz.
Sosyal Öğrenme Kuramı ‘nın Aşamaları
Sosyal Öğrenmenin gerçekleşme süreci aşamalarını “dikkat,hafızada tutma,yeniden üretme,pekiştirme” olarak sayılabilir. Bu süreçlerin açıklamasını yapalım.
Dikkat: Model alınan davranışın doğru taklit edilebilmesi için önce davranışa dikkat edilmesi gerekir. Kişi dikkatini beğendiği ve taklit etmek istediği davranışa yönlendirmelidir.
Hafızada Tutma: Gerektiği yerde taklit amacıyla davranış tüm ayrıntılarıyla hafızada tutulmak zorundadır. Gözlenen davranış hemen taklit edilmeyebilir. Belleğe kodlayarak davranışı gerektiği yerde ve zamanda kullanmak için saklanmalıdır.
Yeniden Üretme: Model alınan davranışın gösterilmesi için bireyin bu gözlemlerini kendi yorumuyla davranışa dönüştürmesi gerekir. Herkesin koşulları farklı olabilir. Bireyin fiziksel gücü, çevre şartları, imkanlar ve zaman farklı olabilir. Birey tüm bu şartlara göre hafızada tuttuğu davranışı yeniden üretir. Kendi şartlarına uyarlama yapar.
Pekiştirme: Model alınarak öğrenilen bu davranış sosyal çevre tarafından beğenildiyse tekrar edilir, pekiştirilir. Beğenilmeme durumunda ise zamanla sönme gerçekleşir.
Sosyal Öğrenme Kuramı Nedir? yazımızı beğendiyseniz. Aşağıdaki Yazılara da Göz Atmak İsteyebilirsiniz.
