Okul Fobisi Nedir? (Ayrılık Anksiyetesi Bozukluğu)

Okul fobisi ilköğretim çağındaki çocuklarda sık görülen bir rahatsızlıktır. Yeni bir ortama giren küçük yaştaki çocuğun bir dereceye kadar korku yaşaması normaldir. Fakat normal çocuklar genelde bu korkuyu, endişeyi çabuk atarlar. Okul fobisi kuvvetli bir endişe nedeni ile öğrencinin okula gitmeyi reddetmesi ya da bu konuda isteksiz görünmesidir. (Yavuzer, 1993) Çoğu kez okul fobisi tepkileri bedensel yakınmalarla ifade edilir ve bu fobiyi yaşayan birey kendini evde tutma çabası içerisindedir.  Bedensel yakınmalar; mide bulantıları, karın ya da baş ağrıları şeklinde olabilir. Ve en ilginç tarafı okula gitme “tehdidi” ortadan kalkınca kendiliğinden geçer.

Şimdi Amerikan Psikiyatri Derneğinin Ayrılık Anksiyetesi Bozukluğu ( Ayrılık Kaygısı Bozukluğu) ile ilgili tanı ölçütlerine bakalım.

AYRILIK KAYGISI BOZUKLUĞU DSM –V TANI ÖLÇÜTLERİ

A-Aşağıdakilerden en az üçünün olması ile belirli, kişinin bağlandığı insanlardan ayrılmasıyla ilgili gelişimsel olarak uygun olmayan ve aşırı düzeyde korku ya da kaygı duyması:

1.Evden ya da bağlandığı kişilerden ayrılacak gibi olduğunda aşırı tasalanma.
2.Bağlandığı kişileri yitireceği ya da bu kişilerin başına hastalık, yaralanma, yıkım, ölüm gibi kötü olay geleceğiyle ilgili sürekli olarak tasalanma,
3.Bağlandığı başlıca kişilerden birinden ayrılmaya neden olabilecek istenmedik bir olay yaşayacağıyla ilgili tasalanma,
4.Ayrılma korkusundan ötürü, okula işe ya da başka bir yere gitmek için dışarı çıkmayı evden uzaklaşmayı hiç istememe,
5.Evde ya da başka ortamlarda tek başına kalmaktan ya da bağlandığı başlıca kişilerle birlikte olmamaktan , sürekli bir biçimde aşırı korku duyma.
6.Evinin dışında ya da bağlandığı başlıca kişilerde biri yanında olmadan uyuma konusunda isteksizlik ya da buna karşı koyma.
7.Yineleyici bir biçimde ayrılma konusunu da içeren karabasanlar görme
8.Bağlandığı başlıca kişiden ayrıldığında ya da ayrılacak gibi olduğunda bedensel belirtilerin olması

Bu korku, kaygı ya da kaçınma süreklilik gösterir, çocuklarda ya da ergenlerde en az dört hafta, erişkinlerde 6 ay ya da daha uzun sürer.

Okul Fobisi ( ayrılık ansiyetesi )’nin nedenleri nedir?

Okul fobisi olan çocuklardaki yakınmaları, aile ilk başta fizyolojik bir hastalık olarak görebilir. Fakat sadece okula söz konusu olduğunda ya da okula gitme zamanı yaklaştığında ortaya çıkıyorsa bunu okul fobisi ile ilgili bir rahatsızlık olduğunu söyleyebiliriz.

Ebeveynlerinden hiç ayrılmamış bir çocuk, çekirdek aile içinde yetişmiş, dış dünyaya karşı güven duygusu oluşmamıştır. Okula gitme sürecine kadar Ebeveynlerinin verdiği güven duygusu içinde yetişmiş olan çocuk kendini birden anne ve babanın olmadığı ortamda, kendini tedirgin ve güvensiz hissetmesi doğaldır. Aşırı korucu ebeveynlerin çocuktaki bu sorunun önemli bir nedeni olduğunu söyleyebiliriz. Aşırı koruyucu ve evhamlı ebeveynlerin çocuklarında ayrılık anksiyetesi görülebilir. Çocuğun, bu yaşına kadar bakımını üstlenen anneye geliştirdiği bağımlı ilişki, çocuğun anneden dolayısıyla aileden uzaklaşmasını zorlaştırmaktadır.

Genellikle okul ya da kreş gibi çocuğun ilk defa evden ayrılacağı zamanlarda ortaya çıkar. Çocuk bir daha eve dönememe, kaybolma ya da annesini babasını bir daha görememe endişesi yaşar. Evde ise annesinin babasının yanından ayrılmaz, gece beraber yatmak ister ya da uyuyana kadar yanında birinin bulunmasını ister. Ayrılık anksiyetesini tetikleyen bazı unsurlar da vardır. Mesela aile’nin yakın zamanda çocuk sahibi olması, yakın zamanda vefatı yaşanan akraba veya aile bireyi, aile bireylerinde depresyon geçmişi, aile içi süregelen tartışmalar gibi etmenler tetikleyici niteliktedir. Bu veya buna benzer olaylar yaşanmışsa, çocuğun ayrılık anksiyetesi yaşama olasılığı artacaktır.

Okul Fobisi ‘ni Yenmek için Neler Yapılabilir?

Çocuğunuzu Sorguya Çekmeyin

Çocuğa “neden okula gitmiyorsun, okula gitmekten neden korkuyorsun” şeklinde sorulan sorular, çocuğun korkusunu, kaygısını daha fazla arttıracaktır. Bu tip sorulardan uzak durmak gerekir. Çocuğunuzu okula gitme konusunda cesaretlendirin. Çocuğunuza kızmadan okula gitme kavramı ile ilgili endişelerini dile getirmesini sağlayın.

Çocuğa Bir Aile Bireyi ile Okula Gitmeyi Teklif Edin

Anne veya baba ile bir süre derse girip kademeli olarak; “Kızım/Oğlum sen derse gir ben öğretmen odasında seni bekliyorum” daha sonra “Sen dersine gir bak ben bahçede seni bekliyor olacağım, pencereden bakabilirsin” son olarak ” Artık okuluna alıştığını görüyorum aferin sana sen dersine gir öğle arasında veya okul bitince seni almaya geleceğim” gibi teknikler uygulanabilir.

Çocuğu okula götürecek birey anne ya da baba değil, çocuğun bağımlılık geliştirmediği abi, abla olması daha yararlı olacaktır. Okulunda kuzen gibi akrabalık ilişkisi olan öğrenciler varsa kademeli olarak önce kuzenin sınıfında belirli bir süre beraber derse girip, daha sonra kendi sınıfında birlikte derse girmeleri okul fobi ‘sini yenmesinde etkili olabilir.

Önce Okulda Daha Kısa Süreler Kalmasını Sağlayın

Çocuğu tam okul süresi değil de daha az sürelerde de olsa okulda bulunmasını sağlamaya çalışın. Mesela sadece öğleden önce ya da sadece 3 ders kalmasını sağlayıp bu süre zamanla arttırılabilir.

Okuldaki Arkadaşlarıyla Kaynaşmasını Sağlayın

Arkadaşlarıyla kaynaşması için hem okulda hem de dışarıda etkinlikler yapılabilir. Arkadaşları ile sizin eşliğinizde okuldan sonra parka gitmesi, oyun oynaması yararlı olabilir. Okul arkadaşlarıyla dışarıda hoş vakit geçirmesi, okulda da güvenli bir ortamda eğlenceli vakit geçireceğini düşüncesini oluşturabilir.

Okul Başlamadan Çocukla Okulu Gezin.

Okula başlamadan bir süre önce çocukla beraber okul gezilebilir, eğer mümkünse öğretmeni ile tanıştırılabilir. Çocuk belirli bir süre sonra okula gideceğini ve okulunu bilirse kendini bu durumu hazırlayacaktır. Okul seçimi konusunda ” bu okulda arkadaşlarınla oyun oynamak, şarkılar öğrenmek ister misin?” gibi sorular sorup okula hazırlayabilirsiniz. Okulu ve öğretmeni ile işbirliği içinde olun, öğretmenini bu konudan haberdar edin.

Çocuğun aile içerisinde bireyselleşmesi desteklenmelidir.

Okul fobisi ‘nin en önemli nedenlerinden birinin aşırı koruyucu aile tutumu olduğunu söylemiştik. Aile içerisinde 2-3 yaşından itibaren yavaş yavaş küçük kararlar almasını, sizinle ayrı bir odada yatması, fikirlerine önem verildiğini hissetmesi bireyselleşmesi açısından önemlidir.

Okul Fobisi ‘nin Aşılmasında Okul Öncesi Eğitim Çok Önemli

Okul Öncesi eğitim çocuğunuzun okula karşı tutumunu etkiler. Bir sene önce anasınıfında oyunlar oynayıp, arkadaşlarıyla kaynaşan bir öğrenci okul fobisi yaşamayacaktır. Çocuğunuzun okul başarısını da önemli ölçüde etkileyen okul öncesi eğitimi her çocuk için olmazsa olmazdır. Eğer çocuğunuz okul öncesi eğitimi almamış ve okul fobisi yaşıyorsa öncelikle, anasınıfına göndermeyi düşünebilirsiniz.

Okul Fobisi Ne Kadar Süre Normal  Kabul Edilir?

Okul Fobisi her çocuğun yaşayabileceği bir durumdur. Çocuklar evden, yani güvenli ortamdan farklı bir ortama giriyor. Süreklilik göstererek 3-4 Haftaya kadar süren fobi durumlarında telaşlanacak bir durum yoktur. Bu süreyi aşan durumlarda bir uzmana danışmanız gerekebilir.

Her şeyi denemenize rağmen sorun uzun süre ortadan kalkmıyor, bir ayı aşkın süre üstesinden gelinemiyorsa, bir uzmandan yardım alınarak sorunun çözülmesi sağlanmalıdır.

Bu yazımızda Okul fobisini anlatmaya çalıştık, çocuklarda akıllı telefon bağımlılığından bahsettiğimiz yazımıza buradan ulaşabilirsiniz.

KAYNAKÇA

Amerikan Psikiyatri Derneği (APA) DSM–V-TR