Psikolojide Normal ve Normal Dışı Kavramı
Normal ve normal dışı davranışlar konusunda bilgi vereceğiz ancak Psikolojide kuramcılar normallik yerine normal dışı davranışların oluşumuna daha çok odaklanmıştır. Hatta normalliğin tanımı önemli sayılabilecek nitelikte normal dışı davranışları göstermemek olarak kabul edilmiştir. Ruh sağlığı uzmanlarına göre herkes tüm patolojileri yani psikolojik hastalıkları taşır ancak hastalığın ortaya çıkması için gerekli psikolojik altyapı hazır olana kadar semptomlar görülmez. Yani insan normal ile normal dışı arasında dinamik bir gidiş geliş halindedir.
İnsanı normal dışılığa iten bu psikolojik altyapının nasıl oluştuğu ve ilerlediği ile ilgili psikanaliz, insancıl varoluşçu yaklaşım ve bilişsel yaklaşım kuramcılarının odaklandığı noktaları sizlerle paylaşacağız
Normal ve Normal Dışı Ne Anlama Gelmektedir?
Offer ve Sabhsin ‘e göre normallik sağlıklılıktır. Sağlıklılık yani sağlıklı olmak; bedensel, psikolojik ve sosyal iyilik halidir. Normallik kavramının dört ölçütle açıklanabileceğini öne sürmüşlerdir.
- Normalliğin sağlıklılık olarak ele alınması ve sağlıklı olmak şeklinde yorumlanması gerekir. İnsan davranışlarına bakıldığında normallik büyük bölümü, normal dışılık ise oldukça küçük bir bölümü oluşturur.
- Normallik diye bir şey yoktur. Eğer normallik kişiliğin tüm bölümlerinin birbiriyle dengeli ve uyumlu şekilde, birlik içerisinde işlevini yapması anlamında düşünülürse bu hayal kurmak olur.
- Normallik ortalama ile eş anlamlıdır.
- Normallik bir süreçtir. Normal ve normal dışı davranışı tanımlamak için bir andaki duruma bakmak yeterli değildir. Hiçbir hastalık bir anda oluşmaz.
Normalliğin klinik tanımına göre; bir şeyin hastalık olabilmesi için kişinin yaşamını ve yaşam kalitesini etkilemesi gerekir. Yaşam biçimini, hayat standartlarını bozmuyorsa hastalık ve normal dışılık yoktur. Normallik çevreye uyum sağlayabilme ve anksiyete halinin olmaması demektir.
Psikanaliz’e göre normal dışı
- Psikanaliz’e göre normal dışı davranış savunma düzenekleri ile doğrudan ilgilidir. Normal dışı davranışlar id – ego – süperego arasında çatışmaların yarattığı kaygının bilinçaltı malzemesi olarak birikmesi ve bunların bilinç düzeyine çıkmaya çabalaması olarak tanımlanır.
- Kişinin ilkel benliği (id) ile toplumsal baskı ve kurallar (süperego) arasındaki çatışmadan oluşan kaygı kişinin gerçek benliği tarafından algılandığında savunma mekanizmaları devreye girer. Birey savunma mekanizmalarını ne kadar yoğun ve sürekli kullanırsa normalden o kadar uzaklaşır.
İnsancıl Varoluşçu yaklaşıma göre normal ve normal dışı
- İnsancıl Varoluşçu yaklaşıma göre normal dışılık kişinin iç gerçeği ile dış gerçek arasındaki çatışmadan oluşur. Kendimize ait olmadığını hissettiğimiz gerçeği yaşarken nevrotik düzeye geliriz. Farkındalık – kendini kabul – sorumluluk gibi değerlerin bilincinde olan insan uyumlu insandır. Bu kavramları dış gerçekte arayan kendisinden uzaklaşır, sorumluluğu dışa yükler.
- İhtiyaçları yok sayılan, iç gerçeğini yaşayamayan insan kendi isteği dışında bir benlik geliştirir. Kendisine ait olmayan benliği yaşayan insan, yaşantılarında doyum sağlayamaz. İç gerçeğinden uzaklaşır ve git gide farkındalığı zayıflar. İhtiyaçları için mücadele etmesi gerektiğinde ise insan benimsediği değerler için mücadele eder. Kendisine dayatılan dış değerler için çatışmaktan vazgeçebilir. Bu durumda ortaya tükenmişlik çıkacaktır.
- Dış gerçek sürekli insanı oyalayacak bir şey bulur. Materyalizm ve tüketme çılgınlığı yani tükettiğin kadar varsın anlayışı da bu durumu destekler. Sosyal kabul, mevkii ve statü tükettiğin şeylere bağlıdır.”O”varsa varsın, yoksa sen de yoksun.
Bilişsel yaklaşım’a göre normal dışı
- Bilişsel yaklaşıma göre normal dışı davranış insanın olaylar karşısında düşünme biçimlerinden ortaya çıkar.
- Olay-düşünce-davranış üçlüsüne göre;
- Olaylar bizden bağımsız şekilde olurlar.
- Biz bu olaylar ile ilgili düşünürüz, bir takım duygular ediniriz.
- Davranışta bulunuruz.
- 2. Basamakta aklımızdan geçen düşünce hatalıysa normal dışı davranış ortaya çıkabilir. Hatalı düşünce kişinin duygulanımını ve davranışını etkilediğinden kişi mantık dışı düşünme biçimlerini kullanırsa normalden uzaklaşır.
- Örneğin yürürken karşı yoldan geçen birisi verdiğimiz selamı görmediğinde aklımıza gelen düşünce
-
- O zaten beni sevmezdi, o yüzden görmedi de olabilir. (hatalı düşünme biçimi – bilişsel çarpıtmalar)
- Kalabalıktan dolayı beni ve verdiğim selamı fark etmemiş de olabilir.
-
- Nasıl düşünüleceğini çevre öğretir. Yaşam olayları ve kritik yaşantılar ile birlikte çocukluk yaşantımızda bize öğretilen düşünme biçimleri hayata bakışımızı etkiler.
Normal ve Normal Dışı Kavramları ile ilgili görüşlerinizi yorum olarak belirtebilirsiniz.
