Psikolojik Danışma Nedir?
Psikolojik danışma çok eski bir uygulama olmasına rağmen, açıklaması oldukça zor bir kavramdır. Toplumumuzda psikolojik danışma nedir ? Psikolojik Danışman kimdir? konusuna dair net bir fikir oluşmamasının nedeni günümüzde danışmanlık adı altında verilen hizmetlerin fazlaca yaygınlaşmış olmasıdır. Bunlar mali danışmanlıktan, yatırım danışmanlığına, turizm danışmanlığından, moda danışmanlığına dek pek çok çeşitlilik göstermektedir. Söz konusu danışmanlık türlerinin hepsinin ortak noktası sözlü iletişime dayalı olmalarıdır. Yine de bunlar psikolojik danışmanlıktan oldukça farklıdır.
Tanımıyla ilgili insanın ve problemlerinin çok yönlü ve karmaşık olmasından dolayı kimsenin itiraz edemeyeceği bir tanım yapılamasa da genel olarak Psikolojik Danışma; bireyin kendini ve çevresini tanıması, çevresindeki olanakların farkına varması, karar verme becerilerinin gelişmesi, problemlerini kendi başına çözebilecek olgunluğa erişmesi ve var olan kendi potansiyelini keşfedip açığa çıkarması için profesyonel olarak yapılan, bireyin kendini gerçekleştirme eğilimine katkı sağlayan planlı ve sistemli psikolojik yardım sürecidir.
Bu tanımı üç madde ile kısaca açıklamaya çalışalım
Psikolojik Danışma Nedir ?
*Bireyin kendisini ve çevresini tanımasına
*Kendi gücünü ve çevresindeki olanakları en iyi şekilde kullanabilmesine
*Karar verme ve sorumluluk alma becerisi geliştirmesine yardımcı olan planlı ve sistemli bir psikolojik yardım sürecidir.
Bu süreci danışan(lar) ve danışman(lar) oluşturur. Süreç diyorum çünkü psikolojik danışma bir anda olup biten bir durum değil; başlangıcı, gelişmesi ve sonu olan bir yardımdır. Yardım almaya gelen bireylerin danışmaya getirdikleri konu, belirli bir zaman içerisinde doğup büyüyüp ve ortaya çıktığından bu konuyu ele alıp üzerinde çalışmak için de ister istemez belli bir süreye ihtiyaç duyulmaktadır.
Önleyici – Geliştirici – Problem Çözücü İşlev
İnsanların birçoğu yaşamlarında hiç psikolojik danışma hizmeti almamıştır. Peki bu şaşırılacak bir olay mıdır? Elbette değil. Pek çok insan hayatın beraberinde getirdiği değişikliklere kendi çabası, ailesi, arkadaşları veya inançları sayesinde uyum sağlayabilmektedir. Yani insanların hayatta karşılaştıkları problemleri çözebilmek için doğal güçleri vardır. Ancak gerek bu gücün kaynakları ile ilgili farkındalığın yetersiz oluşu gerekse bu doğal eğilimin engellenmesi insanları yardım istemeye yönlendirmektedir. İşte burada devreye giren psikolojik danışma; önlem alıcı, geliştirici ve problem çözücü işlevleriyle insanlara destek olmakta ve onların yaşamlarını zenginleştirmektedir.
Psikolojik Danışma Hizmeti Kimlere Yöneliktir
Psikolojik danışma hizmeti alan kişiler -buranın altını çizelim- ‘hasta’ değil ‘danışan’ olarak adlandırılır. Yani bu hizmet, genel algının aksine sadece sorunlu bireylere yönelik değildir. Söz gelimi çevresiyle daha uyumlu ve sağlıklı iletişim kurmak, kendini belli başlı alanlarda geliştirmek isteyen bireyler de bu hizmetten faydalanabilir.
Psikolojik Danışma Süreci Nasıl Başlar?
Psikolojik danışma süreci, danışanın hizmet almaya karar verdiği anda başlar. Danışan bu kararı verdiği andan itibaren zihninde beklentileri farkında olmadan oluşmaya başlar. Danışan bu sürecin nasıl başlayacağını, neler konuşulacağını, beklentisinin veya amacının ne olabileceğini düşünerek psikolojik danışmanın yanına gider.
İlk görüşmede danışanı tanımak ve ona psikolojik danışma süreciyle ilgili bilgiler vererek, danışanın zihninde alacağı hizmet ile ilgili doğru bir çerçeve oluşturmak amaçlanır. Varsa danışanın getirdiği konu ile ilgili olarak görüşmelerde nasıl bir program uygulanacağı konuşularak danışan ile düzenli olarak 6-8 hafta oturumlar gerçekleştirilir.
Psikolojik Danışma İlkeleri
Psikolojik danışma sürecinde salt bilgi verme, öğretme, öğüt verme veya ikna yoktur. Koşulsuz kabul ve empati vardır. İsteklerinde ve kararlarında sorumluluk danışana aittir. Danışma sürecinde danışanın gönüllü olarak kendi isteğiyle yardım alıyor oluşu, sürecin sağlıklı ve verimli ilerlemesi açısından oldukça önemlidir. Danışana yardım alması için baskı yapıldığında bu danışmadan doğal koşullarda pek yarar sağlayamaz. Psikolojik danışma sürecinde gizlilik esastır, karşılıklı güven ve saygı çerçevesinde süreç yürütülür. Bazı istisnai durumlar haricinde süreçte ne konuşulursa konuşulsun, yapılan paylaşımlar danışan ve danışman arasında kalır.
Psikoloji biliminin ilke ve tekniklerinden kaynak alan bir uğraşının profesyonel elemanı olan psikolojik danışman, mesleğini etik kurallara (dürüstlük, yetkinlik, duyarlılık ve hoşgörü, mesleki ve bilimsel sorumluluk, toplumsal sorumluluk) uygun olarak sürdürürken bir anlamda ele aldığı konularda bir sanatkârdır. Çünkü danışma sürecinde karşılaşılabilecek durumlara, olaylara uygulanabilecek ‘reçete çözümler’ yoktur. Danışman, uygulamada teorik bilgileri kendine özgü yaklaşımlara uygun olarak kullanan, uzman görüşünü ve yorumunu katabilen yaratıcı bir birey olmalıdır.
Psikolojik Danışma Nedir ? yazımıza ek olarak PDR Nedir? Nasıl Olunur? Ne iş Yapar (Kapsamlı İçerik) makalemizi okuyabilirsiniz.
Kaynakça: Hackney, H.,Cormier, S. (2008). Psikolojik Danışma İlke ve Teknikleri: Psikolojik Yardım Süreci El Kitabı (Çev: T.Ergene, S. Aydemir Sevim ). Ankara: Mentis Yayıncılık.
