Horn Etkisi Nedir?

Horn etkisi daha önce sizlerle paylaştığımız Halo etkisiyle yakından ilgili bir kavramdır. Eğer Halo Etkisi Nedir? yazımızı okumadıysanız, öncelikle o yazıyı okumanızı öneririm.

Horn etkisi, Halo etkisinin tam tersi nitelikte olup, bireyin bir kötü özelliğini merkeze alıp, ona gerçek olmayan olumsuz düşünceler üretmektir.

Kötü, dağınık veya kirli görünümlü insanlara, gerçek olduğu bilinmeyen diğer kötü özellikleri de yüklemek diyebiliriz. Tabi ki sadece görünüm üzerinden gitmek doğru değil, hayatımızda buna birçok örnek verilebilir.

Halo Etkisi Nedir? yazımızda zihnimizin karşıt düşünceleri, karmaşık duyguları sevmediğini söylemiştik. Zihnimiz için ya beyaz vardır siyah. Gri veya diğer tonları kabul etmez.

Kendini güvende hissetmek için kişiler ve olaylar hakkında bir hızlı kanıya varmak isteyen insan, olumlu bir özellikten yola çıkarak olumlu atıflar yapıyorsa Halo etkisi, olumsuz bir özellikten yola çıkarak olumsuz atıflarda bulunuyorsa buna da Horn etkisi deriz.

Kişinin üstü başı yırtık ve bakımsız ise yakınında olmamamıza rağmen kötü koktuğunu, ağzının bozuk ve tembel bir insan olduğunu düşünürüz. Aslında elimizde sadece bir kesin kanı varken, diğer olumsuz özelliklerini biz araştırmaya gerek olmadan yükleriz. Bu çıkarımlar zihnimiz tarafından biz farkında olmadan otomatik olarak yapılıyor.

Kişiler, olaylar ya da durumlarla ilgili elde ettiğimiz bir kötü özelliği mıknatıs olarak düşünelim. Bu mıknatıs etrafına diğer kötü düşünceleri de çekip olumsuz genel bir kanı oluşturuyor.

Horn Etkisi Örnekleri

İş görüşmesine giden iki insan düşünelim. Birini iyi giyinmiş, görüşmeye vaktinden önce gelmiş, diğerini ise görünümüne çok özen göstermeyen ütüsüz kıyafetleri ve dağınık saçlı şekilde görüşmeye vaktinden çok sonra gelen birisi olarak ele alalım.

• Görüşmeyi yapacak insan iyi giyinmiş ve vaktinde gelmiş adaya,  aynı zamanda çalışkan, verilen işleri zamanında ve özveriyle yapacağını gibi otomatik olumlu atıflarda bulunur. Bu Halo etkisi ‘ne örnek oluşturur.
• Geç kalan, kötü görünümlü aday için ise, işini iyi yapamayacağı bu iş için yeterli olmadığı, zaten beceriksiz, tembel olduğu gibi otomatik olumsuz atıflarda bulunur. Bu da Horn etkisine bir örnek oluşturur.

Öğretmen teneffüste tanımadığı bir öğrenciyi yaramazlık yaparken ya da okuldan kaçarken gördüğünde onunla ilgili olarak derslerinin de kötü olduğu kanısına varabilir.

Milyoner isimli filmden örnek verecek olursak. Baş roldeki çocuk fakir bir çevrede yetişmiş, herhangi bir okuldan mezun olmamış bir kişi olarak tanıtılıyor. Bu durumdan yola çıkarak herkes  yarışmada hile yaptığını, asla bu sorulara doğru cevap veremeyeceğini söylüyor.

• Milyoner filmindeki bu yargı Horn etkisi ‘ne güzel bir örnek oluşturmaktadır.

Sadece iş görüşmelerinde değil hayatımızın her anındaki ilişkilerimizde ilk izlenim oldukça önemlidir. İnsanlar ile ilgili düşüncelerimizin çoğu ilk izlenimde oluşur. Birinin güvenilir olup olmadığı ile ilgili zihnimiz Halo veya Horn etkisi ile birlikte geçmiş yaşantılardan gelen bilgiler ile birlikte hızlı bir karar verir.

Özetle bir kişiyle ilgili

• Olumlu bir özelliğinden yola çıkarak varılan çıkarımlara Halo etkisi
• Olumsuz bir özelliğinden yola çıkarak varılan çıkarımlara Horn etkisi denir.
• Olumlu veya olumsuz özellik; dış görünüş, yüz hatları, jest ve mimikler, beden duruşu ve el hareketleri gibi birçok şey olabilir. Her bir özelliğe yüklenecek anlamlar farkında olmadan bize filmler, reklamlar vs. birçok şey aracılığıyla öğretilmektedir.

Horn etkisi ile ilgili örnekleri, soru ve görüşlerinizi yorum bölümüne yazabilirsiniz.