AİLE BİREYLERİNDEN BİRİNİN ÖLÜMÜ ÇOCUKLARI NASIL ETKİLER ?
Ölüm karşısında çocuklar ne hisseder? Aileden birinin kaybından yetişkinler gibi, çocuklar da mutlaka etkilenir. Vefat eden insanın çocuğa yakınlık derecesine bağlı olarak çocuktaki etkisi değişebilir. Sevdiği birini kaybeden bir çocuğun kendini güvende hissetmesi, yine aile içinden çocuğa yakın olan bireylerden gelecek sevgi ve şefkatle sağlanmalıdır. Peki aile bireylerinden birinin ölümü çocukları nasıl etkiler?
Küçük çocuklar ölümü tam olarak anlamlandıramadıkları için, yaşanan kayıpla ilgili duygularını tam olarak dile getiremezler. Çocuklar ölüm hiç olmamış veya kendileri bundan etkilenmemiş gibi davranabilirler. Tepkisiz kalabilirler. Fakat çok küçük çocuklar dahil, ifade edememelerime rağmen çok derin bir yas duygusu yaşarlar.
4-5 yaşlarına kadar çocuklar ölümü geçici bir şey olarak görebilirler. Ölenin geri döneceğine inanabilirler. Genelde izledikleri çizgi filmlerde ölen karakterlerin tekrar dönmesi çocukta bu inancı genellemelerine neden olabilir. 5-10 yaş arası çocuklar, ölümü anlamaya daha hazırlar fakat yine de aile bireylerinin ölebileceğine inanmazlar.
Çocuklar Sevdikleri Birinin Ölümü Karşısında Nasıl Davranırlar?
Yas tepkisi hem çocuklar hem yetişkinler için 5 aşamadan oluşur. Bunlar “Şok, Korku, Öfke, Suçluluk, Keder “dir.
Ancak herkesin bu aşamaları yaşarken gösterdiği tepkiler ve davranışlar farklılaşabilir. Aile bireylerinden birinin ölümü çocukları nasıl etkiler diye düşünürken bizleri nasıl etkilediğini de göz ardı etmememiz gerekiyor.
Kardeş ya da anne baba gibi çok yakın aile bireylerinden biri ölmüşse, çocuk kabullenemeyebilir. Bu ölümün gerçek olduğuna inanmaz. Çok büyük bir şok yaşayabilir. Diğer aile bireyleri ya da akrabalar kendi şoklarını henüz atlatamadıkları için çocukların neler hissettiğini, bu ölüm karşısında hangi duygular yaşadığıyla ilgilenmeyebilirler. Bu ilgisizlik durumu çocuk için daha karmaşık, içinden çıkılmaz bir hale getirir.
Çocuk anne ya da babasının ölümünden sonra kendi ile ilgili “şimdi bana kim bakacak ” endişesi içine girebilir. Ya da diğer sevdiklerinin de ölebileceğini düşündüğü için yoğun bir korku yaşayabilir. Yakınlarına sürekli “ beni seviyor musun, ne kadar seviyorsun” sorularını sorar. bu soruları geçiştirmeden, açıkça ve onun anlayacağı dilden cevaplayın. Çocuğun sevildiğini ve yalnız kalmayacağını bilmesi çok önemlidir.
Ölen kişi eğer çocuğun dünyasında çok önemli bir yer tutuyorsa, çocuk kendini onun yanında güvende hissettiği için, kişinin kaybı güven duygusunun kaybına neden olacaktır. Bu güven duygusunun kaybıyla birlikte çocuk öfkelenebilir, kızabilir ve saldırgan davranışlarda bulunabilir.
Bu duygular onun rüyalarında, oyunlarında ve sinirli davranışlarında açıkça kendini gösterir. Çocuğun öfkesini ailenin sağ kalan bireylerine de yöneltme ihtimali vardır. Annesi ya da babası ölen bir çocuk, daha küçük bir çocuk gibi davranabilir. Bebek gibi konuşup, gece altını ıslatmaya, altının bağlanmasını ya da başkası tarafından beslenmeyi isteyebilir. Kekemelik görülmesi de olasıdır. Bunların hepsi doğal ve geçici tepkilerdir. Bunlara karşı aşırı tepkiler verilmemeli, geçmesi beklenmelidir.
Bazı çocuklar yakınlarının ölümünden kendini sorumlu tutabilirler. Eğer ölümden önce anne babasına veya kardeşine kızıp çocukça “keşke ölse” diye geçirmişse çocuk bu dileğinin gerçekleştiğini düşünebilir. Bu yüzden büyük bir suçluluk duygusu duyabilir.
Çocuk kendisinin de öleceğinden korkabilir. Strese dayalı baş ve mide ağrıları oluşabilir. Yaşça daha büyük çocuklar ölen kişiyi taklit edebilir.
Bu Belirtilerin 6 Aydan Daha Fazla Süre Görülmesi Normal Değildir
Çocukların sevdikleri kişinin kaybı karşısında gösterebileceği bu davranışlar normaldir. Uzmanlara göre çocuğun ölüm olayından 6 ay sonra normal davranışlarına dönmesi beklenir.
Ancak aileler bu davranışların yanında, normal olmayan belirtileri farketmelidirler. Ölümden birkaç hafta sonraya kadar çocukların ölen yakınının sağ olduğuna ve geri döneceğine inanması doğaldır. Fakat ölümü uzunca bir süre inkar edip ölenin arkasından ağlayıp üzülmekten kaçınma, üzüntüyü uzun bir süre bastırmak sağlıklı davranışlar değildir.
Bu davranışlar sonucunda, çocuk ileride daha ciddi sorunlar yaşayabilir. Bu bastırılan duygular ileride kendini daha ciddi sorunlar halinde ortaya çıkarabilir. 6 aylık süre sonunda eğer bu belirtiler ve aşağıdaki türden belirtiler varsa bir uzmandan yardım almakta fayda var.
- Çocuğun 6 aydan daha uzun sürecek şekilde, gündelik olaylar ve faaliyetlerle ilgilenmemesi, her şeye karşı ilgisiz olması
- 6 aydan daha uzun bir süre, “bebeksi” davranışlarını devam ettirmesi
- Ölen kişinin davranışlarını aşırı şekilde taklit etmesi, sürekli onunla beraber olmak istediğini söylemesi;
- Arkadaşlarından ve oyun ortamından uzaklaşması
- Okul başarısının çok önemli bir şekilde düşmesi; okula gitmek istememesi
Aile bireylerinden birinin ölümü çocukları nasıl etkiler ? konusuyla ilgili diğer yazımıza ulaşmak için buraya tıklayabilirsiniz.